Over het Hoogkwartier

De buurt
Hoogkwartier is de driehoek tussen Mariniersweg, Goudsesingel, Oostplein en Burgemeester van Walsumweg. Het Hoogkwartier is rustig en gunstig gelegen aan de oostelijke rand van de binnenstad van Rotterdam.

De naam
De Hoogstraat is de centrale straat binnen de buurt Hoogkwartier. De naam Hoogkwartier is afgeleid van deze straat. Het is een jonge naam, die voortgekomen is uit de recente behoefte om meer aandacht voor de buurt te genereren. 

Geschiedenis
De Stadsdriehoek is de liggende vijfhoek die gevormd wordt door het Oostplein, de Goudsesingel, de Coolsingel en de aaneengesloten Blaak en Burgemeester van Walsumweg. In dit hart is Rotterdam ontstaan, als een klein gehucht aan de Maas. Daar waar de Rotte uitmondde in de Maas vestigden zich de eerste Rotterdammers aan weerzijden van de Rotte. Rond 1270 werd haaks op deze lintbebouwing langs het riviertje de Rotte (tegenwoordig Binnenrotteplein) een 400 meter lange dijk aangelegd, de Middeldam. De huidige Hoogstraat volgt deels deze structuur.

Achter de stadsmuren en de singel lagen ontgonnen stroken grond. Deze grond lag lager dan de singel en de stadsmuren, die de stad beschermden tegen hoogwater. Dit hoogteverschil is nog steeds merkbaar in het Hoogkwartier; tussen de Hoogstraat, de voormalige dam en de Goudsesingel loopt het grondniveau af naar de Goudsesingel.

De Hoogstraat is een van de oudst bekende straatnamen in Rotterdam. Op de dam ontstond de Hoogstraat, in 1396 voor het eerst genoemd, die haar naam ontleent aan de hogere ligging ten opzichte van de omgeving. Rotterdammers spreken nog steeds van ‘op de Hoogstraat’. Dat verwijst naar de tijd dat deze straat een dijk was. De eerste stenen huizen van Rotterdam zijn waarschijnlijk aan de Hoogstraat gebouwd. Later woonden hier de rijkste Rotterdammers.

Vanaf 1920 werd de Hoogstraat echt een winkelboulevard. Het is duidelijk een voetgangersstraat, die opvallend veel lijkt op hedendaagse winkelstraten: geen verkeer en een aaneenschakeling van lonkende etalages, soms met opvallende gevelreclame.

Het bombardement van Rotterdam heeft de geschiedenis van de stad in twee delen opgedeeld; een deel vóór en een deel ná de vuurzee. Dit geldt zeker ook voor het Hoogkwartier.

Na de oorlog zijn belangrijke historische straten zoals Goudsesingel, Hoogstraat en Groenendaal niet teruggebracht op exact dezelfde plek. In grote lijnen volgen de nieuwe versies van de historische straten dezelfde route, maar hier en daar is afgeweken van de oorspronkelijke loop. Na de brand van 1940 werd besloten dat de Hoogstraat opnieuw de functie van winkelstraat kreeg. In het Basisplan (wederopbouwplan) wordt aangegeven dat een winkelstraat bij voorkeur smal moet zijn. Ook wordt benadrukt dat het winkelpubliek zo weinig mogelijk moet worden gestoord door verkeer. Het huidige profiel van de Hoogstraat en omgeving reflecteert de ideeën van de wederopbouw. Hoogkwartier is een echte wederopbouwwijk. Hoogkwartier werd in 2011, als onderdeel van de oostelijke binnenstad van Rotterdam, uitgeroepen tot nationaal aandachtsgebied wederopbouw door de Rijkdienst Cultureel Erfgoed.

Hoogkwartier Proeft in het Parkje aan het Achterklooster.

Anno 2018
De buurt heeft veel potentie en wordt gekenmerkt door prachtige wederopbouw architectuur met mooie portieken en balkons. Het Hoogkwartier is zeer goed bereikbaar met auto en openbaar vervoer en heeft een zeer interessante demografische samenstelling voor de gemeente Rotterdam.

Sinds 2010 zijn er meerdere positieve veranderingen waarneembaar; er is een actieve bewoners- en ondernemersvereniging geformeerd die in de afgelopen jaren diverse activiteiten hebben georganiseerd welke een bijdrage hebben geleverd aan meer levendigheid van de buurt, zoals kleinschalig groen (plantenbakken) en bankjes in de straat, een braderie, kunstroute bij ondernemers, pop-up activiteiten in leegstaande winkelpanden en een culinaire proeverij door en met ondernemers en bewoners. De verenigingen hebben geregeld gezamenlijk overleg over de ontwikkeling van de buurt.

Het Industriegebouw aan de Goudsesingel in het Hoogkwartier. Foto door Shelley Trustfull.
Het Industriegebouw aan de Goudsesingel (2018)

Een andere positieve tendens is dat sinds 2010 diverse nieuwe, creatieve en lifestyle-ondernemers (opvallende en vernieuwende winkels, creatieve bedrijven, een kunstgalerie, koffietentjes en lunchcafés) hun plek gevonden hebben in het Hoogkwartier. Daarnaast heeft de renovatie van Het Industriegebouw bijgedragen aan de komst van veel nieuwe, creatieve, ondernemers. Duidelijke signalen van een gestage transformatie van de buurt.